Op vrijdag 7 februari 2014 is de blik gericht op Leven, studeren en werken met ASS. Het accent ligt op het handelingsgericht werken met jongvolwassenen met een autismespectrumstoornis. Hulpverleners en begeleiders voelen sterk aan dat een algemene aanpak niet volstaat en dat een meer gespecialiseerde ondersteuning op maat nodig is. Handelingsgericht werken kan helpen om drempels te verlagen zodat jongvolwassenen met ASS zich ten volle kunnen ontplooien en volwaardig kunnen deelnemen aan onze maatschappij, het onderwijs en de arbeidsmarkt.

Binnen de onderwijssector en de gezondheidszorg is er momenteel een schrijnend gebrek aan effectieve ondersteuningsmogelijkheden om jongvolwassenen met een autismespectrumstoornis met (meer dan) gemiddelde intellectuele vaardigheden te begeleiden. Sociaal-communicatieve problemen en beperkte en stereotiepe interesses en gedragingen kenmerken autismespectrumstoornissen doorheen elke levensfase, maar de uiting van symptomen verschuift wel doorheen de ontwikkeling. Bovendien evolueren de kenmerken van ASS mee met de leefwereld van de persoon. Waar lopen jongvolwassenen met ASS tegenaan, voor welke leeftijdsspecifieke uitdagingen staan zij? Hun problematiek maakt overgangsmomenten (zoals de voorbereiding op de arbeidsmarkt, het maken van een studiekeuze), studeren en werken extra moeilijk. Om jongvolwassenen met ASS hierin te ondersteunen en te streven naar een optimale inclusie, is het in de eerste plaats cruciaal om in het onderwijs en de hulpverlening te vertrekken vanuit zowel een persoonlijke als een contextuele sterkezwakteanalyse.

Deze symposiumdag geeft handvatten en tips mee voor een effectievere begeleiding van deze jongvolwassenen. De sprekers besteden aandacht aan het unieke vaardigheidsprofiel van jongvolwassenen met ASS, de bijkomende problemen waarmee ze te kampen hebben en de factoren die een invloed hebben op hun functioneren. Ook het TRABAJO-project van Code komt aan bod. Dit project bracht het cognitief vaardigheidsprofiel van studenten met ASS in kaart en werkte een concreet begeleidingsprogramma rond studie- en beroepskeuzebegeleiding uit.

Doelgroep: alle professionelen die werken met jongvolwassenen met een autismespectrumstoornis. 

Programma

08u15 | Onthaal

09u15 | Verwelkoming

09u25 | Jongvolwassenen met ASS: getuigenis door Lotta Coenen

09u45 | Jongvolwassenen met ASS: een andere blik op de wereld?  | prof. dr. Ilse Noens | Onderzoekseenheid Gezins- en Orthopedagogiek, KU Leuven

10u35 | Pauze

11u05 | Stress bij jongvolwassenen met autismespectrumstoornissen | dr. Peter Vermeulen | Autisme Centraal

11u55 | Geassocieerde problemen en comorbiditeit | prof. dr. Jean Steyaert | Dienst Kinder- en Jeugdpsychiatrie, UZ Leuven

12u45 | Middagpauze met broodjeslunch

14u00 | Cognitief, metacognitief en persoonlijkheidsprofiel van studenten met ASS | dr. Wim Tops | Code, Thomas More & Rijksuniversiteit Groningen

            KompASS: studie- en beroepskeuzebegeleiding voor studenten met ASS | dr. Wim Tops | Code, Thomas More & Rijksuniversiteit Groningen

15u00 | Een ontdekkingstocht met Participate!  | Martine Thys | Vlaamse Vereniging Autisme

16u00 | Slot

16u15 | Afscheidsdrink

Abstracts

Jongvolwassenen met ASS: een andere blik op de wereld?

prof. dr. Ilse Noens, Onderzoekseenheid Gezins- en Orthopedagogiek, KU Leuven

Jongvolwassenheid brengt vele veranderingen met zich mee: nieuwe verantwoordelijkheden, meer zelfstandigheid, keuzes maken, overstappen naar het hoger onderwijs of de arbeidsmarkt, het ouderlijk huis verlaten, een relatie beginnen, … Loslaten van het bekende en het ontdekken van het onbekende. Voor vele jongvolwassenen betekent dit een grote uitdaging, niet in het minst voor jongvolwassenen met ASS.
Als we zicht hebben op de wijze waarop jongvolwassenen met ASS naar de wereld kijken, kunnen we begrijpen waarom deze fase hen voor grote uitdagingen plaatst en vinden we aanknopingspunten om hen te ondersteunen. Wat is de cognitieve stijl van jongvolwassenen met ASS? Hoe komt die cognitieve stijl tot uiting in het dagelijks leven?

Stress bij jongvolwassenen met autismespectrumstoornissen

dr. Peter Vermeulen, Autisme Centraal

Je zal maar een brein hebben dat vaak geen touw kan vastknopen aan alles wat rondom je (en zelfs binnen in jezelf) gebeurt. Best lastig. En vooral stresserend. Uit onderzoek blijkt dat mensen met ASS met veel meer stress te kampen hebben dan mensen zonder ASS. En die laatste klagen ook al voortdurend dat ze veel stress hebben. Tijdens de lezing gaan we op zoek naar wat stress uitlokt bij mensen met ASS. Is hun stress anders? Hebben ze nu wel zoveel meer stress? Hoe kunnen we weten of iemand met ASS stress heeft? En vooral: wat kunnen wij en zij er aan doen om de stress niet te groot te laten worden?

Geassocieerde problemen en comorbiditeit

prof. dr. Jean Steyaert, Dienst Kinder- en Jeugdpsychiatrie, UZ Leuven

Slechts één vierde van de kinderen en jongeren met ASS hebben géén andere comorbide neuropsychiatrische aandoening.  Bij jongvolwassenen is dit cijfer niet zo duidelijk, maar wellicht in dezelfde grootteorde. Het gaat om andere ontwikkelingsstoornissen, bv. ADHD, of tijdelijke stoornissen, bv. een depressieve stoornis. Deze comorbide aandoeningen kunnen het functioneren van de persoon met ASS aanzienlijk beïnvloeden. Anderzijds communiceren personen met ASS vaak minder goed deze bijkomende klachten.  In de lezing overlopen we mogelijke comorbiditeit bij jongvolwassenen, bekijken we in grote lijnen de oorzaken ervan, de diagnostische problemen, en een aantal aandachtspunten bij de begeleiding van een persoon met ASS en een comorbide aandoening.

Cognitief, metacognitief en persoonlijkheidsprofiel van studenten met ASS

dr. Wim Tops, Code, Thomas More & Rijksuniversiteit Groningen

Steeds meer studenten met autismespectrumstoornissen vinden hun weg naar het hoger onderwijs, waarschijnlijk dankzij adequatere diagnostiek en betere begeleiding. Efficiënte ondersteuning om de transitie van het secundair naar het hoger onderwijs vlotter te laten verlopen is echter vaak ontoereikend of zelfs onbestaande, wat de slaagkansen van deze groep in het hoger onderwijs hypothekeert. Er is algemeen een nood aan verduidelijking, richtlijnen en regelgeving wat betreft de ondersteuning van studenten met ASS in het hoger onderwijs. Een eerste stap hierin is het verwerven van betere inzichten in het cognitief, metacognitief en persoonlijkheidsprofiel van studenten met ASS in het eerste jaar van het hoger onderwijs. We onderzochten bij studenten met ASS een waaier van cognitieve functies (IQ, geheugen, executief functioneren), metacognitieve functies (vb. studievaardigheden, motivatie) en academische vaardigheden (vb. lees- en schrijfvaardigheden) en we namen ook een persoonlijkheidstest af. Implicaties voor psycho-educatie alsook voor onderwijs- en examenfaciliteiten voor studenten met ASS in het hoger onderwijs worden besproken.

KompASS: studie- en beroepskeuzebegeleiding voor studenten met ASS      

dr. Wim Tops, Code, Thomas More & Rijksuniversiteit Groningen

Binnen het TRABAJO-project van Code gebeurde een kwalitatieve bevraging naar de specifieke moeilijkheden die jongvolwassenen met ASS ervaren tijdens de transitie naar het hoger onderwijs of de arbeidsmarkt. Hieruit kwam een duidelijke nood aan studie- en beroepskeuzebegeleiding naar voren. Personen met ASS hebben problemen met het maken van een studie- of beroepskeuze, omdat deze keuze weinig concreet is, moeilijk voorspelbaar is en een beroep doet op kennis van eigen interesses, sterktes en zwaktes. KompASS is een beroeps- en studiekeuzeprogramma dat specifiek ontwikkeld werd om jongvolwassenen met ASS beter te begeleiden in het maken van een studie- en beroepskeuze. Jongvolwassenen kunnen hier zelf mee aan de slag, maar er wordt ondersteuning aanbevolen door een persoonlijke coach. Elke stap van het keuzeproces wordt zo concreet mogelijk voorgesteld en er wordt regelmatig verwezen naar websites en online toepassingen om de keuze te ondersteunen. Het programma is gericht op studenten uit de laatste graad van het secundair onderwijs die bezig zijn met het voorbereiden van een studie- of beroepskeuze, alsook op studenten die reeds gestart zijn in het hoger onderwijs maar een heroriëntering wensen.

Een ontdekkingstocht met Participate!

Martine Thys, Vlaamse Vereniging Autisme

De website van Participate is zeer uitgebreid, ongeveer 3000 webpagina’s, meer dan 3 uur video’s, hulpmiddelen zoals De Wegwijzer en De Praktische Gids, en nog veel meer. Heel wat bruikbaar materiaal voor ouders, beroepskrachten, mensen met een autismespectrumstoornis en hun netwerk. Maar nog te weinig gekend. Na een kort overzicht van wat Participate te bieden heeft, bekijken we meer in detail hoe de website een meerwaarde kan zijn in de ondersteuning van ouders van een jongvolwassene met een autismespectrumstoornis en jongvolwassenen met een autismespectrumstoornis zelf.