08u00 | Onthaal

09u00 | Verwelkoming

09u15 | Een protocol voor taaldiagnostiek bij meertalige kinderen | Jo Rigole | Revalidatiecentrum voor Taal- en Ontwikkelingsproblemen en Centrum voor Ontwikkelingstherapie, Roeselare

09u35 | Taalontwikkelingsverloop van meertalige kinderen en jongeren met SLI: uitdagingen voor de logopedische praktijk | Antje Orgassa | Hogeschool Arnhem en Nijmegen 

10u30 | Pauze  - met bezoek aan de stands

11u00 | Een gesprek met tolk in de hulpverlening: de betrokken partijen aan het woord | Caroline Peeters, Greet Mylle, Liesbeth Panis en Salih Akdogdu | Stedelijke tolk- en vertaaldienst Antwerpen, Begeleidingshuis - CAW Metropool en sociaal tolk Turks

11u45 | Het project Meer-Taal In Zicht: de resultaten | Heleen Leysen | Code, Thomas More

12u30 | Middagpauze  - met bezoek aan de stands

13u45 | Het anamnesegesprek bij meertalige kinderen met taalproblemen: anders dan anders? | Lut Schelpe |  Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen, UZ Brussel

14u30 | Vele tests, één interpretatie! Omgaan met testmateriaal bij meertalige kinderen | Kirsten Schraeyen | opleiding logopedie en audiologie, Thomas More

15u15 | Pauze  - met bezoek aan de stands

15u35 | Taalanalyse in een vreemde taal: hoe pak je dat aan? | Ellen Vandewalle | Code, Thomas More

16u20 | Slotwoord

Abstracts

Een protocol voor taaldiagnostiek bij meertalige kinderen

Jo Rigole, Revalidatiecentrum voor Taal- en Ontwikkelingsproblemen en Centrum voor Ontwikkelingstherapie, Roeselare

De RIZIV-regeling rond taalontwikkelingsstoornissen (nomenclatuur logopedie en overeenkomst Centra voor Ambulante Revalidatie) zorgt voor heel wat rechtsonzekerheid met betrekking tot de behandeling van taalmoeilijkheden bij meertalige kinderen. Komen zij in aanmerking voor verzekeringstegemoetkoming in de behandeling of niet? Om die vraag te beantwoorden is het nodig een onderscheid te maken tussen een taalontwikkelingsstoornis en een taalachterstand. Een groep experts stelde hiertoe een protocol op voor taaldiagnostiek bij meertalige kinderen.

Taalontwikkelingsverloop van meertalige kinderen en jongeren met SLI: uitdagingen voor de logopedische praktijk

dr. Antje Orgassa, Hogeschool Arnhem en Nijmegen

In deze bijdrage wordt aan de hand van actuele wetenschappelijke bevindingen de impact van SLI (ontwikkelingsdysfasie of primaire taalontwikkelingsstoornis) en meertaligheid op het grammaticale en lexicale ontwikkelingsverloop van kinderen en jongeren besproken. Ook de discussie over de verscheidenheid aan begrippen en de diversiteit van de meertalige en multiculturele factoren die bij kinderen met een migratieachtergrond van invloed kunnen zijn, komen hierbij aan bod. Vervolgens worden de bevindingen naar de praktijk vertaald. Het doel van deze bijdrage is u enerzijds kritisch te laten reflecteren over wetenschappelijke bevindingen, en anderzijds uw bewustzijn van klinisch-interculturele competenties aan te scherpen omdat deze onmisbaar zijn in het werk met meertalige groepen.

Een gesprek met tolk in de hulpverlening: de betrokken partijen aan het woord

Caroline Peeters en Greet Mylle, Stedelijke tolk- en vertaaldienst Antwerpen

Liesbeth Panis, Begeleidingshuis - CAW Metropool

Salih Akdogdu, sociaal tolk Turks

Sociaal tolken is een tak van het tolken waardoor een toegankelijke dienst- en hulpverlening, ook voor anderstaligen, mogelijk wordt. Een gecertificeerde sociaal tolk is dan ook specifiek opgeleid om onder andere in de hulpverlening te tolken. Tijdens de presentatie worden eerst het sociaal tolken en de Stedelijke tolk- en vertaaldienst kort voorgesteld. Daarna zoomen we in op het eigenlijke hulpverleningsgesprek met tolk. Om zo een gesprek te laten plaatsvinden, zijn er vier partijen betrokken, nl. de sociaal tolkendienst, de hulpverlener, de anderstalige cliënt en de tolk. Aan de hand van een gesprek met de verschillende partijen gaan we dieper in op de rol van iedere partij, hoe deze rollen te bewaken en met welke moeilijke situaties hulpverleners en sociaal tolken soms te maken krijgen.

Het project Meer-Taal In Zicht: de resultaten

dr. Heleen Leysen, Code, Thomas More

Om correcte diagnostiek bij meertaligen mogelijk te maken, is het noodzakelijk om de thuistaal te kunnen analyseren. Omdat het analyseren van een taal naast het vertalen bijkomende specifieke vaardigheden vereist, ontwikkelde Code met de steun van het Federaal Impulsfonds voor het Migrantenbeleid een online opleiding tot taalanalist. Deze opleiding wil sociaal tolken, intercultureel bemiddelaars, studenten toegepaste taalkunde, etc. met een kennis van de thuistaal van de cliënt opleiden om logopedisten te ondersteunen in de diagnostiek van taalontwikkelingsstoornissen bij meertalige kinderen. De taalanalisten in spe krijgen brede achtergrondinformatie rond linguïstiek, taalontwikkeling, meertalige taalontwikkeling, taalontwikkelingsstoornissen, diagnostiek en spontane taalanalyse aan de hand van videolessen, cursusmateriaal en oefeningen. Ze leren om een taalstaal in de taal die zij beheersen letterlijk te vertalen en te analyseren. De effectiviteit van deze opleiding werd recent onderzocht en aan de hand daarvan zal de opleiding verder bijgestuurd en verbeterd worden. In september 2014 wordt de opleiding toegankelijk gemaakt voor het brede publiek.

Het anamnesegesprek bij meertalige kinderen met taalproblemen: anders dan anders?

Lut Schelpe, Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen, UZ Brussel

In deze presentatie wordt het intakegesprek van de diagnostiek bij meertalige kinderen en hun ouders belicht. De factoren die belangrijk zijn in een algemeen intakegesprek en de specifieke vragen rond meertaligheid komen aan bod. Er worden verschillende reeds bestaande anamneselijsten bekeken en voor- en nadelen voor het gebruik in een meertalige context worden afgewogen. Daarnaast wordt ingegaan op de bredere ontwikkeling van het kind en de culturele verschillen in de kijk op taal, spel en schoolse vaardigheden. Vragenlijsten met het oog op het verwerven van informatie uit de directe omgeving (school, kribbe, ...) om een beeld te krijgen van het algemene functioneren van het kind en beïnvloedende factoren worden eveneens bekeken.  Met voorbeelden uit de praktijk worden de moeilijkheden / struikelblokken zoals het begrip van vragen, een andere kijk op ontwikkelingsstoornissen, culturele verschillen, etc. aangestipt die men tijdens het anamnesegesprek kan ondervinden.

Vele tests, één interpretatie! Omgaan met testmateriaal bij meertalige kinderen

drs. Kirsten Schraeyen, opleiding logopedie en audiologie, Thomas More

Er bestaat een veelheid aan testmateriaal om taalproblemen bij eentalige kinderen in kaart te brengen. De centrale vraag is of dit testmateriaal toereikend is voor meertalige kinderen. Vooreerst wordt de onderzoeksfase binnen meertalige diagnostiek gekaderd. Aansluitend wordt er dieper ingegaan op de (on)zinvolheid van het gebruik van klassieke gestandaardiseerde Nederlandstalige taaltests binnen deze onderzoeksfase. Ten slotte worden enkele informele alternatieve testprocedures toegelicht.

Taalanalyse in een vreemde taal: hoe pak je dat aan?

Ellen Vandewalle, Code, Thomas More

Bij meertalige kinderen en jongeren is het noodzakelijk om de taalvaardigheid in zowel het Nederlands als de thuistaal te evalueren. Logopedisten kunnen taalanalyse uitvoeren in de talen die ze zelf beheersen, maar om de thuistaal van kinderen en jongeren te kunnen analyseren is het vaak noodzakelijk om een tolk/taalanalist in te schakelen. In deze lezing wordt ingezoomd op de aanpak van deze taalanalyse in een vreemde taal met de hulp van een tolk/taalanalist. In de taalanalyse evalueert de logopedist samen met de tolk/taalanalist de taalvaardigheden in de thuistaal op het vlak van fonologie, semantiek, morfo-syntaxis en pragmatiek. Dit wordt gedemonstreerd aan de hand van concrete voorbeelden. Deze taalanalyse helpt de logopedist om vast te stellen of taalmoeilijkheden bij een meertalig kind of meertalige jongere zich in het Nederlands, in de moedertaal of in beide voordoen. Op die manier is een verantwoorde taaldiagnostiek bij deze doelgroep mogelijk en worden misdiagnoses vermeden.

In de presentatie werd verwezen naar de MAIN-verteltaken, een onderdeel van de Litmustaken van het BI-SLI-project van COST action. Deze taken zijn zo weinig mogelijk cultuurgebonden.
Meer informatie over deze MAIN-verteltaken kan je vinden op de websites van BI-SLI en ZAS en in deze presentatie van Baker en de Jong: